In het dagelijks leven gebruiken we talloze stoffen, zoals persoonlijke verzorgingsproducten, geneesmiddelen, gewasbeschermingsmiddelen en allerlei industriële stoffen. Veel van deze stoffen kunnen uiteindelijk via allerlei wegen in het milieu komen. En dus ook -vanuit bijvoorbeeld rioolwaterzuiveringsinstallaties- in de Rijn, Maas of IJsselmeer die als bron voor drinkwater fungeren en belast worden met antropogene stoffen (stoffen die door de mens in het milieu komen). Maar wat zijn precies opkomende stoffen en wat kunnen wij betekenen?
Via screeningstechnieken stuiten we steeds vaker op nieuwe, opkomende stoffen. Soms wordt plotseling een stof in hoge concentraties aangetroffen, bijvoorbeeld door een lozing of andere calamiteit. Om eventuele risico’s door inname via drinkwater te voorkomen, is voldoende kennis over mogelijke effecten van deze stoffen op de humane gezondheid en het milieu ontzettend belangrijk. Bij Het Waterlaboratorium voeren we daarom voor deze opkomende stoffen een toxicologische beoordeling uit.
Wat doet een toxicologische beoordeling?
Een toxicologische beoordeling met betrekking tot de humane gezondheid is gebaseerd op studies die zijn uitgevoerd met zoogdieren. Uit die studies kan het specifieke toxicologische eindpunt worden afgeleid waarop een stof effect heeft. Voorbeelden van eindpunten zijn effecten op de voortplanting of tumorvorming. In de studies wordt een stof in verschillende concentraties getest om te kunnen bepalen bij welke concentraties een stof nog niet tot effecten leidt en vanaf welke concentraties juist wel. Op basis hiervan kunnen voor de mens gezondheidskundige grenswaarden worden afgeleid.
Voor een aantal stofgroepen, zoals voedingsadditieven of gewasbeschermingsmiddelen, is dat gebeurd in de wettelijke toelatingsprocedure. Voor industriële verbindingen is dit vaak gebeurd in de REACH-registratiedossiers. De gezondheidskundige grenswaarden kunnen worden omgerekend naar een zogenoemde voorlopige drinkwaterrichtwaarde: dit is de veilige risicogrens voor een stof in drinkwater waarbij geen effect op de gezondheid wordt verwacht bij levenslange inname. Het RIVM en WHO hebben voor een aantal bekende drinkwaterrelevante stoffen al indicatieve drinkwaterrichtwaarden afgeleid.
Toxicologische expertise
Voor opkomende stoffen heeft Het Waterlaboratorium de toxicologische expertise in huis, om op basis van de juiste beschikbare toxicologische gegevens, een voorlopige drinkwaterrichtwaarde af te kunnen leiden. Via vergelijking van deze waarden met de gemeten concentraties van een stof in de bronnen en het drinkwater, kan het risico en de impact van een stof voor de watersector beter worden ingeschat. Dit kan helpen bij het maken van keuzes voor de bedrijfsvoering bij een calamiteit, maar ook bij het bepalen van een prioritaire aanpak van stoffen gelet op hun effecten op de gezondheid. Factsheets van stoffen die Het Waterlaboratorium heeft opgesteld voor Dunea, PWN en Waternet bevatten voor veel bekende relevante stoffen een toxicologische evaluatie. Daarnaast wordt in het kader van risicogestuurd monitoren ook jaarlijks een toxicologische evaluatie uitgevoerd voor opkomende stoffen die uit de screening naar voren komen.
